جامعه‌شناسی تاریخی روابط ایران و اعراب

وجود مرزهای طولانی ایران با دولت‌های عربی؛ پیشینه دراز‌مدت روابط اجتماعی و میان‌فرهنگی ایرانیان و اعراب و موقعیت ژئوپلیتیک این دولت‌ها در حوزه خلیج فارس عواملی هستند که اهمیت روابط ایران و اعراب را برجسته می‌کنند. با توجه به ابعاد این موضوع، شاهد بوده‌ایم که تاریخ روابط میان این دولت‌ها هم پیامدهایی در سطح داخلی خود این کشورها، و هم منطقه‌ای و بین‌المللی داشته است. در این تحقیق بر اساس رویکرد جامعه‌شناسی تاریخی در روابط بین‌الملل و مطالعه فرهنگی، به بررسی تاریخ روابط میان ایران و اعراب پرداخته و به دنبال پاسخ به این سؤال بوده‌ایم که زمینه‌ها و تحولات تاریخیِ اجتماعی و سیاسی، چگونه شکل گرفته و چه تأثیراتی بر رویکردهای هویتی و روابط میان این دو حوزه، و سیاست خارجی معاصر ایران و دولت‌های عربی بر جای گذاشته است؟ اهمیت دیگر این پژوهش در رابطه با ایران، به برنامه توسعه کشور و اهمیت ثبات منطقه‌ای آن باز می‌گردد. با توجه به موقعیت منطقه آسیای جنوب غرب که ایران را به عنوان یک حوزه فرهنگی مشخص در جوار اعراب قرار می‌دهد، نیاز است راهبرد بلند‌مدتی بر مبنای ایجاد ثبات و تعامل در منطقه به منظور تأمین فضای امن رقابت و فعالیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک اندیشیده شود. به نظر ما دستیابی به چنین تعاملی می‌تواند بر اساس حل و یا به حاشیه راندن محورها و مؤلفه‌های فرهنگی ـ تاریخی تنش‌زا و همگرایی بر سر مؤلفه‌های مشترک باشد.